ارمنستان در قفقاز جنوبی در میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد که مرز میان آسیا و اروپا محسوب می‌شود. ارمنستان کشوری کوهستانی و پرباران است و نیز یک کشور محاط در خشکی است.
جمهوری ارمنستان سرزمینی است کوهستانی که اکنون تنها شامل بخش شمالی فلات بزرگ ارمنستان است. سطح ارمنستان را مجموعه‌ای از کوهستان‌های دارای چین خوردگی بسیار، آتش فشان‌های بزرگ، قله‌های مخروطی، دره‌های تنگ رودخانه‌ای، دریاچه‌ها، چاله‌ها و گودال‌ها فرا گرفته‌است. حدود نود درصد اراضی ارمنستان در ارتفاعی بیش از هزار متر واقع شده‌اند. سطح اراضی ارمنستان از دیدگاه ساختاری به سه منطقه بخش می‌شود. بخش شمال شرق و جنوب شرق که منطقه‌ای است تکتونیک؛ بخش مرکزی که منطقه‌ای است آتش فشانی؛ بخش جنوب غربی جلگه آرارات که ناهمواری‌های آن حاصل سیلاب هاست و در جنوب شرق کوه آراگاتس در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر منطقه آتش فشانی ناهمواری دارای چین خوردگی‌های بسیار واقع شده‌است که رودهای کاساغ و هرازدان آن را قطع کرده‌اند. در بخش شرقی ارمنستان دو گودال و فرورفتگی عظیمی که در ارتفاع ۱۹۱۴ متری از سطح دریا قرار گرفته دریاچه سوان واقع است. سوان بلندترین و بزرگ‌ترین دریاچه کوهستانی قفقاز است. در جنوب حوضه سوان منطقه کوهستانی وایوتس دزور و رود آرپا قرار دارد. جنوب غرب ارمنستان شامل چین خوردگی‌های وسیع جلگه آرارات است که میان دو منطقه کوهستانی آراگاتس و گغام واقع شده‌است.
همینکه ارمنستان همسایه ایران هست و علاوه بر هوایی و ریلی می شود زمینی هم به این کشور رفت انگیزه ای شد برای سفر ما
حرکت ساعت ۱۶ عصر روزچهارشنبه بیست و یکم تیرماه ۱۴۰۲ از تهران حرکت کردیم و ساعت ۳ نیمه شب به جلفا رسیدیم
البته این را هم اضافه کنم در مسیر تهران – تبریز، زنجان بود که روغن و فیلترهای ماشین را عوض کردیم کمی میوه و کنسروهای خورشتی و ماهی خریدیم تا در مسیر آشپزی کنیم .
ساعت ۳ نیمه شب که به جلفا رسیدیم و به قدری خسته بودیم که اولین میدان در جلفا چادر زدیم ، چادر زدن زیاد خوب نبود چون تا صبح سگها دور و بر چادر ما پرسه زدن خدا را شکر صبح صبحانه ای درست کردیم و خوردیم و از آنجا ساعت ۸ صبح به طرف سیه رود حرکت کردیم.
سیه رود آخرین مکان جایگاه سوخت داشت و دیگه تا مرز جایگاه سوخت نبود بنابراین باک خودرو را پر بنزین کردیم و یک بطری یک و نیم لیتری هم پر از بنزین اضافه گرفتیم تا در مرز نوردوز بزنیم .
جاده مسیر به سمت مرزنوردوز کوتاه و باریک بود.
در سیه رود همچنین پلاک بین المللی را نصب کردیم ، یک گاز پیک نیک خریدیم و باز مقداری نان و بستنی و خوراکی، همچنین در سیه رود مبلغ پانزده میلیون تومان درام خریدیم هر درام حدود یک صد و بیست و نه تومن می شد.
خواهرم هم که با ما همسفر بود ۷۰۰ دلار همراه داشت بنابراین دلار نخریدیم .
ساعت ۱۱ صبح بیست و دوم تیرماه ۱۴۰۲ به طرف مرز حرکت کردیم با خودرویی که از قبل لاستیکهایش ، روغن و فیلترها ،و پلاکش را عوض کردیم
البته در مرز نوردوز هم مقدمات طولانی داشت یعنی بیمه خودرو که شد ۸۰۰ درام یعنی یک میلیون و ۴۰ هزار تومان و ده هزار درام هم طرف ارمنی گرفت که شد یک میلیون و سیصد هزار تومان و دو میلیون و دویست هزار تومان هم بابت باک بنزین پرداخت کردیم که شد مجموعا چهار میلیون و پانصد هزار تومان .
پس از ان وارد ارمنستان شدیم و با پیچ های ۳۶۰ درجه ای مسیر نوردوز تا کاپان مواجه شدیم قرار شد تا کاپان بریم که در ۸۰ کیلومتری مرز نوردوز قرار داشت به کاپان که رسیدیم پر بود از بندهایی که رخت لباس روی آن آویزان بود که نظر ما را به خودش جلب کرد ساعت ۱۸ حرکت از مرز بود و ساعت ۲۱ شب به کاپان رسیدیم یعنی حدود ۵ ساعت زمان برد چون مسیر پر از پیچ های خطرناک داشت.
شب با راهنمایی روستاییان کاپان در هتلی به نام یدم در کاپان به قیمت ده هزار درام که می شد یک میلیون و سیصد هزار تومان اقامت کردیم و این قیمت خوبی بود هتل بسیار خوبی هم بود. پایین آن پارکینگ داشت و بالا دو اتاق تو در تو با تخت و صندلی و آینه و میز و تلویزیون و صبح خودمان صبحونه درست کردیم و خوردیم و ساعت ۸ صبح مسیر را به سمت تاتو ادامه دادیم مسیر به نظرم بد نبود نمی دونم چند کیلومتر رفتیم اما ساعت ده و نیم صبح به تاتو رسیدیم و به کلیسای تاتو که کلیسای بی نظیری بود رسیدیم کلیسا بدون بلیط ورودی بود در کلیسا شمع روشن کردیم و کمی دعا کردیم باز به مسیر ادامه دادیم در بین راه تا تو تا ایروان رستوران های بین راهی بود اما توقف نکردیم و فقط در مسییر از یک رستوران باز خواستیم که آنجا اتراق کنیم و خستگی در کرده و ناهار بخوریم
و سپس مسیر را در جاده ای خاکی که در حال بازسازی بود ادامه دادیم
شب هنگام به ایروان رسیدیم ورودی به ایروان پر بود از دوربینهایی که زیر درختها قایم شده بودند و اگر سرعت بالایی داشته باشی بلافاصله ثبت می کنند که متاسفانه در برخی جاها این اتفاق برای ما افتاد.
خوب آنجا بدنبال هتل گشتیم که البته هتلها قیمت بالا بود و شبی ۳۵ میلیون تومان به بالا و در حد وسع ما نبود بنابراین از هتل بیرون آمدیم و دم میدان جمهوری چند نفر که به زبان فارسی آگاه بودند ایستاده بودند و توانستیم از طریق آنها هتل پیدا کنیم که هتل رز که دو برادر ایرانی آنرا اداره می کردند اقامت گرفتیم چهار نفر شبی ۲۰ هزار درام که البته هتل خیلی خوبی نبود اتاقها کوچک بودند و ما اتاق دم حیاط که بزرگتر بود را گرفتیم . البته بدون صبحانه شبی ۲۰ هزار درام که می شد شبی ۲۶۰۰ میلیون تومان و دو شب شد ۵۲۰۰ میلیون تومان .
اما خوبی هتل این بود که نزدیک بود به میدان جمهوری و پیاده می رفتیم به میدان جمهوری ، البته در خیابان امیریان.
فردا شب یعنی ۲۴ تیرماه شب بود که شب جشن آب میدان جمهوری پر بود از ارمنیهایی که آمده بودند تا در جشن شب اب دعا کنند مراسم بسیار خوبی بود و کبوترانی که به هوا آزاد شدند.
و صبح ۲۵ تیرماه روز جشن آب بود که ما بعد از جمع آوری وسایل و صبحانه راهی جشن اب در میدان جمهوری شدیم فکر نمی کردیم خیس شویم که شدیم تا دلتان بخواهد کسی اینجا خشک نمی ماند در این روز
همه جای شهر پر بود از آب که نا غافل روی هر کسی ریخته می شد.
ناهار را در پارک عشاق خوردیم ناهاری که ساندویچ بود و از رستوران گریل گرفته بودیم .پارک عشاق بیشتر جوانها و عاشقان درآنجا بودند و ما هم آنجا را دیدیدم ناهار قیمت زیادی نداشت.
بعد از ناهار راهی مسیر برگشت شدیم که با استفاده از گوگل مپ مسیر برگشت به مغری را ادامه دادیم .
البته عصر بود که راه افتادیم در شروع جاده ۱۵ لیتر بنزین زدیم ۶۰۰۰ درام معادل ۷۸۰ هزار تومان و حرکت کردیم و قرار شد در اولین شهر اتراق کنیم اما به تاریکی که رسیدیم مه همه جا را فرا گرفت . سعی کردیم کم کم بنزین بزنیم تا با باک پر وارد ایران نشویم چرا که بنزین در کشور ما ارزانتر بود بنابراین کم یعنی در مجموع ۲۷ لیتر بنزین زدیم که تقریبا می شد یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان ما بنزین زدیم .
در نزدیکیهای تاتو در مسیر برگشت لحظاتی ، مه ، باران و جاده ما را گرفت طوری شد که دیگه مه اجازه دید جاده را نمی داد بنابراین کنار یک پمپ بنزین ماندیم تا صبح با روشنایی نور ادامه بدهیم البته در پنج کیلومتری تاتو بود صبح راه افتادیم باز مه بود حداقل روشن بود در حالیکه شب را در خودرو سپری کرده بودیم مسیر را ادامه دادیم به سمت مرز در شهر کاپان در یک مغازه لقمه های صبحانه خوشمزه ای خریدیم با قیمت سه هزار درام که می شد ۳۹۰ هزار تومان و مسیر را ادامه دادیم ساعت دو ظهر رسیدیم به مرز جلوی درب ورودی مرز بسته شده بود بخاطر اینکه یک تریلی بارش ریخته بود و زمان برد تا مرز باز شود.
وارد مرز باز هم معطلی ۴ ساعته ای داشتیم که خیلی زمان برد.
در مجموع یک شب را در خودرو سپری کردیم و یک شب را در کاپان و دو شب هم در ایروان ماندیم
جاده را زیاد توصیه نمی کنم مگر کسانیکه صبور هستند و ارام هستند در این جاده با عصبانیت نمی شود پشت فرمون نشست جاده با کسی شوخی ندارد، تابلوهای مسیر اشتباه هست و قابل اعتماد نیست باید حتما از مردم مسیر را هم پرسید.
برای سفر چند روزه بیمه خودرو بی معنی است و فقط پول دور ریختن بود خرید سیم کارت هم بی معنی است ما اصلا سیم کارت نخریدیم چرا که همه جا وای فای هست .
بالاخره از مرز گذشتیم و اولین کار در سیه رود دوباره بنزین زدیم و باک خالی را پر کردیم.
ارمنستان در قفقاز جنوبی در میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد که مرز میان آسیا و اروپا محسوب می‌شود. ارمنستان کشوری کوهستانی و پرباران است و نیز یک کشور محاط در خشکی است.
جمهوری ارمنستان سرزمینی است کوهستانی که اکنون تنها شامل بخش شمالی فلات بزرگ ارمنستان است. سطح ارمنستان را مجموعه‌ای از کوهستان‌های دارای چین خوردگی بسیار، آتش فشان‌های بزرگ، قله‌های مخروطی، دره‌های تنگ رودخانه‌ای، دریاچه‌ها، چاله‌ها و گودال‌ها فرا گرفته‌است. حدود نود درصد اراضی ارمنستان در ارتفاعی بیش از هزار متر واقع شده‌اند. سطح اراضی ارمنستان از دیدگاه ساختاری به سه منطقه بخش می‌شود. بخش شمال شرق و جنوب شرق که منطقه‌ای است تکتونیک؛ بخش مرکزی که منطقه‌ای است آتش فشانی؛ بخش جنوب غربی جلگه آرارات که ناهمواری‌های آن حاصل سیلاب هاست و در جنوب شرق کوه آراگاتس در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر منطقه آتش فشانی ناهمواری دارای چین خوردگی‌های بسیار واقع شده‌است که رودهای کاساغ و هرازدان آن را قطع کرده‌اند. در بخش شرقی ارمنستان دو گودال و فرورفتگی عظیمی که در ارتفاع ۱۹۱۴ متری از سطح دریا قرار گرفته دریاچه سوان واقع است. سوان بلندترین و بزرگ‌ترین دریاچه کوهستانی قفقاز است. در جنوب حوضه سوان منطقه کوهستانی وایوتس دزور و رود آرپا قرار دارد. جنوب غرب ارمنستان شامل چین خوردگی‌های وسیع جلگه آرارات است که میان دو منطقه کوهستانی آراگاتس و گغام واقع شده‌است.
کوه‌ها
کوه آژداهاک
ارمنستان در ارتفاع ۴۰۰ تا ۴۰۰۰ متری به ۵ منطقه بخش شده‌است:
منطقه نیمه صحرایی، استپی، جنگلی، آلپی و توندرای کوهستانی. منطقه نیمه صحرایی شامل جلگه آرارات تا ارتفاع ۹۰۰ متری از سطح دریاست. منطقه استپی وسیع‌ترین بخش ارمنستان را تشکیل می‌دهد و شامل سرزمین‌های شمالی و شرقی در ارتفاع ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ متری و منطقه چاله‌های آرارات از ارتفاع ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ تا ارتفاع ۲۰۰۰ – ۲۲۰۰ متر از سطح دریاست. در جنوب این منطقه تا ارتفاع ۲۴۰۰ – ۲۵۰۰ متری را نیز شامل می‌گردد. منطقه جنگلی شامل اراضی شمال شرق است که ۲۸ تا ۳۰ درصد اراضی را تا ارتفاع ۱۹۰۰ – ۲۰۰۰ متری تشکیل می‌دهد. منطقه آلپی شامل کوهستان‌هایی به ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ متر است. منطقه توندرای کوهستانی در قله‌های مرتفع ارمنستان واقع است.[۴۱][۴۲][۴۳]
از کوه‌های ارمنستان می‌توان به:آراگاتس با ارتفاع ۴۰۹۵ متر، آچکاسار ۳۱۹۶ متر، آژداهاک ۳۵۹۷ متر، اسپیتاکاسار ۳۵۵۵ متر، گغاسار ۳۴۴۳ متر، واردنیس ۳۵۲۰ متر، متس ایشخاناسار ۳۵۵۲ متر و رشته‌کوه گقام و کوهستان زنگه‌زور را نام برد.
آب و هوا
هوای ارمنستان ملایم است. در تابستان‌ها از مناطق جنوبی (فلات ایران) توده هوای گرمی که از منطقه گرمسیری وزیدن می‌گیرد به فلات ارمنستان می‌رسد. در زمستان‌ها هوای ارمنستان به شدت سرد می‌شود و فشار جو فزونی می‌گیرد. آسمان ارمنستان اغلب آفتابی است و میزان بارندگی در ارتفاعات به ویژه در ۲۰۰۰ و ۲۱۰۰ متری فزونی می‌گیرد. دمای هوا در ارمنستان به شدت تابع فصول سال است. در دشت آرارات متوسط دما در ماه ژوئیه دمای ۲۵+ تا ۲۷+ درجه سانتی گراد و حداکثر آن ۴۲+ درجه سانتی گراد است. در ماه ژانویه دمای متوسط هوا ۵- تا ۷- و حداقل آن ۳۰- درجه سانتی گراد است. در مناطق کوهستانی میانه از جمله دریاچه سوان میانگین دمای هوا در تابستان ۱۸+ تا ۲۰+ و در زمستان ۸- تا ۱۲- درجه است. در اطراف دریاچه آرپا دمای هوا به ۴۶- نیز رسیده‌است. در جلگه آرارات ۲۵۰ روز از سال دما به صفر درجه نمی‌رسد. در مناطق کوهستانی شمار این روزها در سال ۱۵۰ تا ۲۰۰ و در ارتفاعات بسیار حدود ۳۰ تا ۵۰ روز است. میزان متوسط بارندگی در ارمنستان ۵۵۰ میلی‌متر است که در بهار و اوایل تابستان به حداکثر و در نیمه دوم تابستان و نیز زمستان به حداقل می‌رسد. متوسط روزهای آفتاب ارمنستان را طی سال ۲۷۰۰ ساعت نوشته‌اند.
در ارمنستان رودهایی جریان دارند که برخی به رودهای بزرگتر و برخی به دریاچه سوان می‌ریزند. عمده‌ترین آنها بخشی از رود ارس است. رود آقستف است که به رود کورا می‌پیوندد. رودهای هرازدان، آزات، ودی، وروتان، وخجی به رود ارس می‌پیوندند. رود پامباک و زوراگت به رود دِبِد متصل می‌گردند که این نیز با «رود خرامی» پیوند می‌یابد.
بزرگ‌ترین دریاچه ارمنستان سوان است. دریاچه‌های کوچک دیگری چون:آکنا، آرپی، آکنا (آیگر)، کاری، پارز، لسینگ و ایروان را نام برد.
در کشور ارمنستان یک شهر/شهرک بر پایه جمعیت تعریف نمی‌شود. اما شهرهای ایروان، گیومری و وانادزور که هم‌اکنون بالای ۸۰٬۰۰۰ تن جمعیت دارند در طی دوران شوروی شهرهای اصلی تابع جمهوریت محسوب می‌شدند. مابقی شهرک‌ها کمتر از ۵۰٬۰۰۰ تن جمعیت دارند.